Suzani - magia wzorów i kolorów
Suzani – to przepiękne tkaniny ozdobne, ręcznie wyszywane,
pochodzące z Azji Centralnej, tworzone głównie przez Tadżyków i Uzbeków. Suzani
służyły do dekoracji wnętrz, wisiały na ścianach jurt, jako kapy przykrywały
łóżka, stoły, czy skrzynie. Były inwestycją, zabezpieczeniem majątkowym, a
także częścią posagu panny młodej i pierwszym wystrojem jej małżeńskiego łoża.
Często prace nad suzani zaczynały się, gdy w rodzinie na świat przychodziła
dziewczynka. Co więcej, suzani przypisuje się moce magiczne i ochronne.
Do stworzenia takiego dzieła sztuki potrzebny jest duży
format: brano więc sporą tkaninę, albo zszywano węższe pasy w jedną całość.
„Projektantka” rysowała wzór, a następnie dzielono tkaninę na 2-3 części i
zdarzało się, że każdą z nich wyszywał ktoś inny. Potem wystarczyło zszyć
części i suzani gotowe. Stąd też wszystkie tkaniny dużych rozmiarów mają
przynajmniej jedno zszycie; zdarza się też, że kolory nici na dwóch różnych
częściach nieco się od siebie różnią.

Suzani miewają też inne „niedoskonałości”
– jak zmiana nici (koloru) gdzieś pośrodku wzoru (ewidentnie jakaś nić się
skończyła i ciąg dalszy wyszywany był odcieniem podobnym do poprzedniego); albo
widać fragmenty narysowanego wzoru, który nie został już wyszyty – może nie
zdążono z tym przed ślubem? Wszystkie te niedociągnięcia naszym zdaniem tylko
dodają uroku suzani – to nie maszynowa robota, to praca rąk kobiet spędzających
gdzieś w stepie długie godziny nad swoją pracą.... Co więcej, różne
niedoskonałości pojawiają się celowo i mają one charakter magiczny!
Czasem na tkaninie wyszyte jest nazwisko twórczyni
(cyrylicą), lub data powstania suzani.
Wzory to najczęściej motywy kwiatowe i roślinne, rozety
symbolizujące w niektórych regionach słońce (dysk solarny to główny motyw w
przypadku tkaniny zwanej borpusz), a niektóre z nich mają charakter magiczny.

Suzani wyszywane były tradycyjnie na jedwabiu lub bawełnie;
w nowszych czasach zdarzają się sztuczne tkaniny. Stosowano nici wełniane,
bawełniane lub jedwabne, dawniej farbowane wyłącznie naturalnymi barwnikami,
później także sztucznymi; teraz, wraz ze wzrostem zainteresowania etnicznymi
skarbami, Uzbeckie artystki powracają do jak najbardziej naturalnych
materiałów. Gotowe suzani obszywane jest zwykle grubszą taśmą, a od spodu
podszywana jest inna tkanina, choć nie zawsze.
Jest wiele typów suzani w zależności od miejsca ich
powstania, wzorów, stosowanych barw czy rodzaju haftu.
Dostępne w MultiKulti tkaniny ozdobne suzani są wyszywane
nićmi bawełnianymi lub wełnianymi na bawełnianym tle (beżowym, granatowym,
czerwonym, czarnym...); ozdobne poszewki na poduszki natomiast mamy haftowane
jedwabnymi nićmi na bawełnianym tle (ecru).